Kitabın 334. ve 335. sayfalarından tanıtım amaçlı alıntı yapılmıştır.
KABAKÇI VAKASI. III. Selim'in tahttan indirilmesiyle sonuçlanan isyan (25-29 Mayıs 1807). Hükümetin yeni kurulan Nizâm-ı Cedîd'in asker sayısını artırma tasarısı ve Yeniçeri Ocağı'nı dağıtacağı söylentisi, Şehzade Mustafa'nın, şeyhülislamın ve sadrazam kaymakamının da içinde yer aldığı muhafazakâr siyasi çevrelerde bir tepki yarattı. Yeni ordunun kuvvetlenmesi padişahın siyasi gücünü artıracağından, bu tür bir iktidar odaklanmasından ilmiye ve bürokrasi rahatsızlık duydu. Bunların yanı sıra Rumeli ayanları Nizâm-ı Cedîd birliklerinin kendi aleyhlerine kullanılacağı endişesiyle söz konusu ordunun Trakya'dan batıya ilerlemesine izin vermedi (İkinci Edirne Vak'ası, 1806). İstanbul halkı ise artan yüksek fiyatlar ve Nizâm-ı Cedîd taraftarlarının göze batan lüks yaşantısı dolayısıyla reformlara tepkiliydi.
Bu sırada Osmanlı Devleti Fransa'nın kışkırtmasıyla Rusya'ya savaş açmıştı (1806). Napoleon Savaşları'nın hüküm sürdüğü bu devirde Rusya'nın müttefiki olan İngiltere III. Selim'in Fransız yanlısı politikasına izin veremezdi.
Tüm bu sayılan etkenler birleşerek her türlü askeri yeniliğin kâfir bir devlet yaratacağı fikri halk arasında yayıldı. Bunun etkisiyle, İstanbul Boğazı'nda konuşlanmış acemi askerlerden oluşan birlikler hükümete başkaldırmaları için kışkırtıldı. Kabakçı Mustafa adlı bir çavuşun başına geçtiği asiler, diğer yeniçerilerden ve reformlara tepkili geniş halk kitlelerinden destek alarak padişahı baskı altına almayı başardı. III. Selim'in asilere teslim ettiği reformcu devlet yetkilileri öldürüldü. Daha da cesaretlenen asiler, şeyhülislamdan III. Selim'in tahttan indirilmesini uygun gören bir fetva elde etti. Tahta çıkan yeğeni IV. Mustafa, III. Selim tarafından başlatılmış olan kurumsal ve askeri reformları ortadan kaldırdı; ancak payitahta egemen olamadı. Kabakçı Mustafa ve avenesi şehirde fiilen egemenlik kurdu. Söz konusu anarşi devri Alemdar Mustafa Paşa'nın İstanbul'u işgal ederek II. Mahmud'u tahta çıkarmasıyla son buldu. Ayrıca bkz. BATILILAŞMA; MUHALEFET.
KADI. Hem şeriatı hem de seküler kanunları uygulayan İslami yargıç. Merkezi otoritenin atadığı bir yetkiliydi; görev yaptığı kazanın ve kaza merkezi olan şehrinin idaresinden de sorumluydu. İlmiye sınıfına mensup olan ve İslami gelenekçiliği temsil eden kadılar Osmanlı Müslüman toplumunda büyük itibar görürdü. Alt kademedeki medreselerin mezunları daha küçük şehirlerin bağlı olduğu kazalara atanırken, İstanbul, Edirne ve Bursa'daki medreselerden mezun olanlar adli ve idari kariyer bakımından daha büyük bir avantaja sahipti.
Kadılar yerel idareci sıfatıyla çarşı fiyatlarının belirlenmesi, şehirdeki temel hizmetlerin sürdürülmesi gibi belediye işlevlerinin yanı sıra, haberleşme hatlarının idamesinden, askerlerin toplanmasından ve merkezi otoritenin isteği üzerine işçi ve hayvan naklinden de sorumluydu. Bütün adli, idari ve beledi hükümleri ve kararları bir sicile işlemeleri gerekirdi. İdari işlevleri 1839'da ilmiye sınıfından olmayan kaymakamlara devredilen kadılar sadece İslami yargıçlar olarak görev yapmaya devam etti. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra kadılık makamı kaldırıldı. Ayrıca bkz. HUKUK; İSLAM; KAZASKER; ŞEYHÜLİSLAM.
Bu kitabı KitapGalerisi'nden bu linke tıklayarak satın alabilirsiniz.Bu sırada Osmanlı Devleti Fransa'nın kışkırtmasıyla Rusya'ya savaş açmıştı (1806). Napoleon Savaşları'nın hüküm sürdüğü bu devirde Rusya'nın müttefiki olan İngiltere III. Selim'in Fransız yanlısı politikasına izin veremezdi.
Tüm bu sayılan etkenler birleşerek her türlü askeri yeniliğin kâfir bir devlet yaratacağı fikri halk arasında yayıldı. Bunun etkisiyle, İstanbul Boğazı'nda konuşlanmış acemi askerlerden oluşan birlikler hükümete başkaldırmaları için kışkırtıldı. Kabakçı Mustafa adlı bir çavuşun başına geçtiği asiler, diğer yeniçerilerden ve reformlara tepkili geniş halk kitlelerinden destek alarak padişahı baskı altına almayı başardı. III. Selim'in asilere teslim ettiği reformcu devlet yetkilileri öldürüldü. Daha da cesaretlenen asiler, şeyhülislamdan III. Selim'in tahttan indirilmesini uygun gören bir fetva elde etti. Tahta çıkan yeğeni IV. Mustafa, III. Selim tarafından başlatılmış olan kurumsal ve askeri reformları ortadan kaldırdı; ancak payitahta egemen olamadı. Kabakçı Mustafa ve avenesi şehirde fiilen egemenlik kurdu. Söz konusu anarşi devri Alemdar Mustafa Paşa'nın İstanbul'u işgal ederek II. Mahmud'u tahta çıkarmasıyla son buldu. Ayrıca bkz. BATILILAŞMA; MUHALEFET.
KADI. Hem şeriatı hem de seküler kanunları uygulayan İslami yargıç. Merkezi otoritenin atadığı bir yetkiliydi; görev yaptığı kazanın ve kaza merkezi olan şehrinin idaresinden de sorumluydu. İlmiye sınıfına mensup olan ve İslami gelenekçiliği temsil eden kadılar Osmanlı Müslüman toplumunda büyük itibar görürdü. Alt kademedeki medreselerin mezunları daha küçük şehirlerin bağlı olduğu kazalara atanırken, İstanbul, Edirne ve Bursa'daki medreselerden mezun olanlar adli ve idari kariyer bakımından daha büyük bir avantaja sahipti.
Kadılar yerel idareci sıfatıyla çarşı fiyatlarının belirlenmesi, şehirdeki temel hizmetlerin sürdürülmesi gibi belediye işlevlerinin yanı sıra, haberleşme hatlarının idamesinden, askerlerin toplanmasından ve merkezi otoritenin isteği üzerine işçi ve hayvan naklinden de sorumluydu. Bütün adli, idari ve beledi hükümleri ve kararları bir sicile işlemeleri gerekirdi. İdari işlevleri 1839'da ilmiye sınıfından olmayan kaymakamlara devredilen kadılar sadece İslami yargıçlar olarak görev yapmaya devam etti. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra kadılık makamı kaldırıldı. Ayrıca bkz. HUKUK; İSLAM; KAZASKER; ŞEYHÜLİSLAM.
kitap
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder